حضور
فزاینده یوان چین و کاهش تقاضا برای طلا
طلا فلزی قیمتی است که سالیانی دراز است در
دنیای مبادلات اقتصادی مورد استفاده و به عنوان یک کالای کمیاب تا همین چهل سال
پیش پشتوانه ارزی اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان بود.
چهار دهه قبل یعنی در سال 1971، آمریکایی ها که
حجم پول منتشره شان از ذخائر طلای موجودشان پیشی گرفته بود، مجبور شدند که پشتوانه
طلا را از سیستم ارزی خود حذف کنند. آقای نیکسون این تصمیم را به توصیه مشاوران اقتصادی خود انجام داد و
این عمل در غرب به شک نیکسون “Nixon shock” معروف است.
از آن زمان به بعد به لحاظ آنکه معیاری برای
میزان چاپ پول وجود نداشت، هر وقت که لازم بود غربی ها و آمریکایی ها اقدام به چاپ
پول بدون پشتوانه نمودند و بتدریج طی چهل سال حجم پول منتشر شده آنان به طور
روزافزونی افزایش یافت و مبنایی قابل اعتماد برای ارزشیابی واقعی پول های چاپ شده
وجود نداشت.
اما مسئله حائز اهمیت آن بود که دلار به عنوان
"اندوخته ارزی جهان" تلقی می شد و تمام کشورها دلار را به عنوان پولی
ارزشمند و معتبر در ذخیره های ارزی خود جای می دادند و سهم دلار از واحد ارزی صندوق
بین المللی پول بالغ بر 70% می بود.
در سال 2001 و با شروع قرن بیست و یکم، بدنبال
سیاستهای رئیس جمهور وقت "آقای جورج بوش" بسیاری از مقررات کنترلی در
بازارهای پولی و مالی برداشته شد و اعتقاد بر آن بود که عرضه و تقاضا بازار را
کنترل می نماید که زمینه را برای بحران مالی جهانی سال 2007 ایجاد کرد. تداوم این
بحران به دولتها و سرمایه گذاران نشان داد که دلار آمریکا ارزش واقعی خود را از
دست داده است و دیگر نمی توان آن را ارزی معتبر تلقی کرد و در واقع ذخیره ای کم
ارزش است، لذا شروع به تبدیل ذخیره های دلار خود به طلا نمودند و بنابراین تقاضا
برای خرید طلا توسط بانکهای مرکزی جهانی و سرمایه گذاران خرد و کلان آغاز شد و
قیمت طلا سیر صعودی شدیدی را طی سه سال گذشته تجربه نمود. طبیعی بود که دولتها و
سرمایه گذاران برای حفظ ارزش ذخیره های خود بدنبال جایگزین امنی مثل طلا باشند.
"در مقاله "طلا ارز بدون مرز
(6)" که در تیرماه سال جاری به چاپ رسید و تقدیم فارسی زبانان داخل و خارج از
کشور شد، ادامه افزایش قیمت طلا تا ایجاد یک سیستم اندوخته ارزی مناسب و یا ظهور
یک ارز قدرتمند که بتواند جایگزین طلا باشد، مکررا به عرض رسید."
با افزایش نگرانی از شرایط مالی دنیا و وضعیت
ذخیره ارزی جهان (دلار) چینی ها تصمیم گرفتند که محدودیت های معاملاتی پول خود را
که به یوان (yuan)
معروف است، بتدریج کاهش دهند و از سال 2009 این کار را از هنگ کنگ آغاز نمودند. اما
آزاد سازی یوان در معاملات بین المللی در سال جاری سرعت زیادی پیدا نموده است و
بسیاری از بانکهای مرکزی و دولتها و سرمایه گذاران حقوقی و حقیقی جایگزین تازه
برای حفظ ارزش پول خود یافته اند که همانا ذخیره "پول چین" است که به
عنوان رقیبی برای طلا وارد عرصه بازارهای پولی و مالی جهان شده است. در چند ماهه
اخیر، آزادسازی معاملات با پول چین شدت چشمگیری یافته است و شاید بتوان ادعا کرد
که یکی از عوامل سقوط اخیر ارزش طلا درک حضور جایگزینی مثل یوان در برابر دلار و
طلا می باشد.
امروز هنگ کنگ
آزادترین بازار جهانی برای معاملات "yuan" است. بانکهای هنگ کنگ اجازه یافته اند که حسابهای بانکی به
ارز چین باز نمایند و سرویسهای بانکی به محلی ها و موسسات خارجی بدهند. گفته می
شود که در حال حاضر حدود هشتاد شرکت خارجی و داخلی دست به صدور اوراق قرضه چینی
نموده اند که بانک جهانی، کاترپیلار، فولکس واگن و مک دونالد و دولتهای محلی چین در
زمره این شرکتها و سازمانها هستند و در نیمه اول سال جاری حجم این اوراق قرضه، به
هجده بیلیون دلار بالغ شده است. سرمایه گذاری و ذخیره یوان در چند ماه گذشته برای
بانکهای مرکزی تسهیل بیشتری یافته که در واقع اولین قدم اساسی برای آزاد کردن
معاملات یوان در سطح بین المللی محسوب می شود.
در چند ماه گذشته،
بانکهای تجاری چین شعبه هایی را نیز در هندوستان دایر نموده اند که اختیار افتتاح
حساب و سایر عملیات بانکی به پول چین را دارا هستند و لندن نیز در حال مذاکره با
پکن در جهت ایجاد بازار معاملاتی یوان چین است. بسیاری از کشورهای آسیایی و
آمریکای جنوبی و بانکهای مرکزی که نامشان فاش نشده است در حال خرید و ذخیره سازی
یوان هستند. نیجریه، تایلند، فیلیپین، شیلی، سنگاپور نیز در زمره آن کشورهایی
هستند که تمایل خود را به خرید پول چین و جایگزینی آن با دلار و یورو و پوند بطور
رسمی تری اعلام نموده اند.
در مردادماه سال جاری
بانکهای مرکزی برخی کشورها خریداران عمده اوراق قرضه یوان در هنگ کنگ بودند که به
زعم آنان نه تنها ارز مطمئن و با پشتوانه ای برای روزهای آینده است، بلکه حدود 4%
بازده و درآمد نیز دارد. به نظر برخی از مقامات بانکی، اوراق قرضه یوان از طلا کم
نوسان تر و امنیت بیشتری دارند.
مقامات چینی به مدیران
اتحادیه اروپا گفته اند که تلاش خواهند نمود تا سال 2015 میلادی (1394 شمسی) پول
خود را کاملا قابل معامله در بازارهای پولی خارج از کشور نمایند. البته از آنجا که
چین هنوز دارای قابلیت های مقرراتی و کنترلی برای عرضه جهانی پول خود نیست، لذا با
طمانینه و با احتیاط مشغول اجرای پروژه آزادسازی "یوان" است و بطور
همزمان نیز، به شیوه ای کنترل شده و موردی حجم زیادی از مبادلات بین المللی خود را
با یوان انجام می دهد و میزان این گونه مبادلات در نیمه اول سال جاری به یک بیلیون
یوان رسیده است که سیزده برابر سال گذشته است. همچنین برخی کشورها نیز با چین وارد
قراردادهایی شده اند که بر آن اساس مبادلات خود را با یوان و ارزهای محلی انجام می
دهند و دلار را به طور کلی کنار گذارده اند.
بسیار طبیعی است که
بتوان نتیجه گیری نمود که وجوهی که در چند سال گذشته صرف خرید طلا می شده است،
امروزه بخشی فزاینده از آن، به خرید یوان اختصاص می یابد و این سیر خرید یوان در
سال جاری افزایش چشمگیری یافته است که ماحصل کلام تقاضای کمتر برای طلا بوده و
خواهد بود. همچنین فعالیتهای پولی دیگر در سطح جهان برقرارند که هر یک می تواند
تقاضا برای خرید طلا را کاهش بیشری بدهد. کشورهای آمریکای جنوبی، ارزی مشترک را
مورد مبادله قرار می دهند که به “SUCRE” موسوم است و صندوق بین المللی پول
مشغول بازنگری سیستم پول ارز جهانی است که هر یک به تنهایی نشانه ای از تمایل به
تغییر سیستم پولی جهان می باشند.
تا زمانیکه یک پول
جدید و یا یک سیستم پولی بین المللی مورد قبول همگان، وارد میدان نشود، قیمت طلا
رو به افزایش خواهد داشت، اما خبرهای مربوط به یوان چین و بازنگری سیستم پولی
صندوق بین المللی پول در واقع توانسته است از میزان نوسانهای ناگهانی طلا بکاهد. لذا
به سرمایه گذاران غیر حرفه ای طلا توصیه می شود در ماههای آینده ضمن زیر نظر داشتن
تورم و رکود جهانی، دو عامل را تحت نظارت مستمر قرار دهند. اولین آن نگاه به
سیاستهای پولی چین و زیر نظر داشتن یوان است و دوم اطلاع از اقدامات صندوق بین
المللی پول است که درصدد اصلاح واحد پولی "SDR" و پیدا کردن جانشینی برای
دلار آمریکاست که درغیر اینصورت عملا نقش وجودی صندوق زیر سئوال بیشتر خواهد رفت.
هر چه که شرایط ارزی جهان بهتر شود، قیمت طلا ثبات نسبی بیشتری پیدا خواهد کرد.
یادداشتهای فوق، اشاره
به وضعیت طلا در مقابل دلار و ارزهای بین المللی دارد. از آنجا که در ایران طلا با
ریال معامله می شود، وضعیت کمی متفاوت است. سرمایه گذاران ایرانی از یک طرف به
بازار جهانی طلا نگاه می کنند و در طرف دیگر ارزش ریال را در مقابل دلار تحت نظر
دارند. اگر ارزش پول ملی در ماههای آینده رو به کاهش گذارد و تورم شدیدتر شود، قطعا
طلا و دلار دارای نوسان و افزایش قیمت به ریال خواهند شد و چنانچه ریال ایران
بتواند ثبات نسبی خود را در ماههای آینده حفظ نماید، آنوقت تحلیل قیمت طلا به دلار
و نگاه مستمر بر صندوق بین المللی پول و سیاستهای ارزی چین کار ساده تری است.
خلاصه آنکه ظهور بیشتر
ارزهای قدرتمند در روز و ماههای آینده هر یک بخشی از سرمایه گذاری در طلا را کاهش
می دهد و افزایش بیشتر قیمت طلا تا هنگامی میسر است که سیستم پولی معتبر جهانی و
یا ارزی پر اعتبار به بازار وارد نشود.
با تشکر
محمود گنابادی Ph.D.
FCSI, CIM, FMA, CSA, AMP
