Saturday, March 15, 2014

دکتر یلن ، تاثیرگذارترین چهره بر بازارهای ارز و طلا در سالهای آینده

  
رئیس جدید بانک مرکزی آمریکا
تاثیرگذارترین چهره اقتصادی جهان در سال 2014
ژانت یلن Janet Yellen
خانم ژانت یلن در روز اول فوریه سال 2014 جای آقای برنانکی را می گیرد و تقریبا تمام صاحب نظران و متخصصان و اقتصاددانان در سطح جهان این انتصاب را ستوده اند و او را بهترین گزینه برای ریاست بانک مرکزی آمریکا می دانند و بسیاری اشاره به آن دارند که خانم یلن از آقای برنانکی به مراتب عملگراتر و مدبرتر است. دکتر یلن شصت و هفت سال سن دارد. متولد نیویورک است و همسر او آقای دکتر جورج آکرلف[1] که اقتصاددانی برجسته و برنده جایزه نوبل در زمینه تئوری "اطلاعات نامتقارن" است. آقای آکرلف در خصوص بحران مالی و مقررات بانکی در شرایطی که منابع مدیران از اهداف موسسات جدا می شود مطالب خوبی را تدوین نموده است. خانم یلن دارای دکتری اقتصاد از دانشگاه یل است و سالیان درازی است که در مجموعه بانک مرکزی آمریکا نقش فعال داشته و در چهارسال گذشته نفر دوم بانک فدرال پس از آقای برنانکی بوده است و معمار بسیاری از برنامه های مبارزه با بحران و تزریق نقدینگی در خلال چند سال گذشته می باشد و در جریان کامل سیاستها و عملکرد فدرال رزرو طی 8 سال پس از بحران بوده است.
انتخاب خانم یلن به عنوان رئیس فدرال رزرو بانک امریکا رویدادی تاریخی است، زیرا قدرتمندترین بانک مرکزی جهان برای اولین بار در تاریخ یکصد سال بانک مرکزی آمریکا در دستهای توانای یک خانم قرار می گیرد که بر اساس نظریات غالب بزرگان و متخصصان اقتصاد انتخاب اصلح و بی نقص است و با توجه به سوابق علمی وعملی او، بهترین کزینه برای این مسئولیت خطیر می باشد.
بازارهای اوراق بهادار پس از تایید سنا عکس العملی بسیار مثبت در قبال انتصاب او نشان دادند و شاخص بازارهای آتی آمریکا افزایش چشمگیری ناشی از این خبر داشت که نوید دهنده بازاری بسیار بهتر است. قیمت اوراق خزانه نیز پس از اعلام این خبر افزایش قابل ملاحظه ای داشت و نرخ بازده اوراق 5 ساله به میزان دو درصد کاهش نشان داد. بسیاری متخصصان سرشناس جهان در این زمینه اظهار نظرهای خوبی را در خصوص توانایی های خانم یلن داشتند و خانم کریستین لاگارو رئیس صندوق بین المللی پول این انتصاب را ستود. رئیس جمهور آمریکا در اهمیت این انتخاب طی یک سخنرانی گفته بود که یکی از مهمترین تصمیمات دوره ریاست جمهوری خود را انتخاب اصلح ریاست بانک مرکزی می داند و اکثریت قاطع اقتصاددانان جهان خانم یلن را مناسب ترین فرد برای تصدی ریاست بانک مرکزی آمریکا اعلام کردند و در خصوص کیفیتهای او مقالات و یادداشتهای بسیار خوبی در جهان نگاشته شد و اکثر اقتصاددانان جهان در سخنرانی های خود قابلیت های خانم یلن را ستودند و در خصوص آنها سخن گفتند که در حوصله این مقال نمی گنجد.
خانم یلن به عنوان معاون اول برنانکی، برنامه خریدن بی سابقه اوراق قرضه را با قاطعیت حمایت نموده است و در واقع نیروی محرک استراتژی جدید بانک در هدف گذاری برای تورم و سطح بی کاری است. او به عنوان نفر دوم بانک، سیاست پولی اتخاذ شده بانک را به خوبی تشریح و از آن دفاع می کند و در سخنرانی سال 2012 خود علت آنکه چرا نرخ بهره می باید تا اواخر سال 2015 نزدیک صفر بماند را توضیح داد و توجیه نمود.
در سخنان سال 2011 خود نیز برنامه گشایش پولی یک() و گشایش پولی دو () را حمایت نمود و اجرای آن را در احیاء اقتصاد آمریکا امری اجتناب ناپذیر خواند. گفته می شود که خانم یلن حتی از آقای برنانکی می تواند کارآمدتر باشد، زیرا از نظر علمی و آکادمیک در سطح آقای برنانکی است و از نظر تجربه حتی از او سوابق مفید بهتری را داراست. البته باید گفت که وظیفه مهمی پیش روی او گذاشته شده است و او می باید برنامه های تشویقی و انبساطی غیر متعارف بانک مرکزی را بتدریج قطع کند که کاری بسیار حساس است و به نظر می رسد که بازارهای سرمایه و اقتصادی به کمک های بانک مرکزی عادت کرده اند و امید وجود دارد که این عادت بتدریج فراموش شود و موجب بهم ریختگی اقتصاد نگردد.
آقای برنانکی در سخنهای خود مرتبا تاکید کرده است که خرید اوراق قرضه ماهیانه را تا هنگامیکه سطح بی کاری حداقل به 5/6 درصد برسد قطع نخواهد کرد، اما خانم یلن سطح مطلوب بیکاری را بین 5 تا 6 درصد می داند و تلاش خواهد کرد تا نرخ بیکاری را به زیر 6٪ برساند. اجازه دهید از تجربیات حرفه ای و علمی خانم یلن بیشتر گفته شود تا شناخت بهتری از او که نقش مهمی در اقتصاد جهانی در سالهای پیش رو دارد، بدست آید.
خانم یلن  (Yellen)در دوره ریاست جمهوری آقای کلینتون رئیس کمیته اقتصادی کاخ سفید بود و بعدا رئیس فدرال رزرو منطقه ای سان فرانسیسکو شد و در اوایل دوره آقای اوباما و در سال 2010 به معاونت آقای برنانکی در فدرال رزرو درآمد که در خلال این دوران یکی از تاثیرگذارترین و مبتکرین برنامه های مبارزه با بحران اقتصادی آمریکا بوده است. او به عنوان نفر دوم بانک مرکزی آمریکا، توانسته است هماهنگی و همدلی خوبی بین مدیران مناطق دوازده گانه ایجاد کند و لذا سیاستگذاری های بانک در این دوره با جماع مطلوبی همراه بوده است.
هنگامیکه جلسات دوره ای کمیته سیاست های پولی بانک مرکزی در واشنگتن برگزار می شود، تمامی مدیران بخشهای دوازده گانه به عنوان اعضای کمیته حضور دارند و معمولا خانم یلن نقش بسیار فعال تری از بقیه را اجرا می کند و تلاش می کند جلسات دو نفره با یکایک مدیران منطقه ای نیز داشته باشد که این دیدارها و جلسات به استحکام و کیفیت خطوط مشی بانک مرکزی آمریکا در چند سال گذشته افزوده است.
همانطور که همه آگاه هستند، سیاست ها و سخنان بانک مرکزی آمریکا بسیار پراهمیت تلقی می شود و می تواند بازارهای اقتصادی و پولی جهان را دچار نوسان نماید. لذا خانم یلن به عنوان سخنگوی بانک در ارتباط با مطبوعات و بیان نظرات مسئولیت را بر عهده گرفته است که کاری بس دشوار است. معمولا بانک از برگزاری جلسه مطبوعاتی و بیان دقیق اهداف در خصوص تورم و سطح بیکاری امتناع می کند، اما خانم یلن در چهارسال گذشته مسئولیت کمیته "ارتباط با رسانه ها" را برعهده گرفته و توانسته است با مردم و مطبوعات رابطه ای شفاف و کارآمد ایجاد کند.
در چند سال گذشته کمیته مطبوعاتی بانک بدفعات با مطبوعات تشکیل جلسه داده است و توانسته اهداف و تعهدات بانک مرکزی در حفظ تورم دو درصدی در بلند مدت و کاهش نرخ بیکاری به زیر 6٪ را تبیین کند و ملت آمریکا تصویر شفاف تری از فعالیتهای بانک مرکزی را نسبت به گذشته ارائه نماید.
خانم یلن دکتری خود در اقتصاد را از دانشگاه "یل" اخذ نموده و شاگرد پروفسور "جیمز توبین[2] " و "ژوزف استیگ لیتز[3] " برندگان جایزه نوبل اقتصاد بوده است. او در سال 1971 فارغ التحصیل و قریب 5 سال در دانشگاه هاروارد تدریس نمود و در سال 1976 به واشنگتن سفر نمود و به عنوان اقتصاددان در بخش امور بین الملل بانک مرکزی شروع بکار کرد. بد نیست بدانید که بانک مرکزی آمریکا در انتخاب و استخدام Ph.D.های اقتصادی و مالیه بسیار معروف است و گفته می شود که این سازمان بیش از هر موسسه ای در جهان دارای شاغلین Ph.D. است.
خانم یلن و شوهرش باتفاق کتابهای متعدد و ارزشمندی را در خصوص بازار کار و رفتارشناسی نیروی انسانی نموده و هر دو مدرس دانشگاه بوده اندٰ اما در سال 1994 یعنی پس از حدود 18 سال همکاری علمی و فرهنگی با یکدیگر، راهشان به تدریج از یکدیگر جدا شد. آقای آکرلف به دنبال مطالعات و تحقیقات بیشتر رفته و توانست به جایزه نوبل اقتصاد در سال 2001 دست یابد و خانم Yellen توسط رئیس جمهور وقت آمریکا آقای کلینتون و در 1997 به عنوان رئیس کمیته مشاوران اقتصادی کاخ سفید برگزیده شد که دو سال به طول انجامید که دوره ای پر رونق بوده و سطح بیکاری کمتر از 5% در آمریکا را تجربه کرد. در آن زمان آمریکا دارای مازاد بودجه بود و خانم یلن در سخنرانی های متعدد به استراتژی پس انداز برای اطمینان از سلامت دستگاه تامین اجتماعی کشور تاکید داشت. او در سال 1999 به دانشگاه برکلی کالیفرنیا بازگشت و 5 سال پس از آن در سال 2004 به سمت ریاست بانک فدرال منطقه سانفرانسیسکو گمارده شد.
بانک مرکزی آمریکا در سال جاری در برهه ای حساس قراردارد که نقطه عطفی در سیاستهای ضد بحران آن است. در خلال 5 سال گذشته بانک مرکزی تریلیونها دلار را به اقتصاد کشور از طریق روشهایی مثل خرید اوراق قرضه تزریق کرده است و نرخ بهره را نزدیک صفر نگهداشته است که از این طریق نیز بتواند هزینه مالی برای مصرف کنندگان و صاحبان مشاغل را پایین نگه دارد تا دوران بهبود را تسریع بخشد، و حالا بتدریج زمان کاهش این کمک ها در حال فرا رسیدن است.
کاهش تزریق نقدینگی و سیاستهای حمایتی کاری بسیار خطیر و حساس است که می تواند رشد اقتصاد در حال بهبود کشور را به مخاطره اندازد و هر تصمیمی می تواند بازار سرمایه را دچار نوسانات بسیار جدی نماید.
کاهش خرید اوراق قرضه بدون شک دارای نتایج غیر قابل پیش بینی و انتظار می باشد و ماههای آینده روزهای سختی برای خانم یلن خواهد بود.
خانم یلن اقتصادی را در دست می گیرد که مانند گذشته در سرازیری سقوط قرار ندارد، اما راه درازی تا بهبودی کامل در پیش دارد. سطح بیکاری هنوز بسیار بالا و سطح تورم بسیار پایین است و کاهش سطح هزینه دولت نیز سرعت بهبود را کاهش داده است. بازار سهام در بالاترین سطح خود قرار داشته، اما رشد اقتصاد بسیار ضعیف و کم توان است و بسیاری از آمریکایی ها معتقدند که اقتصاد هنوز در رکود قرار دارد. هنگامیکه بانک بخواهد سیاستهای غیر متعارف پولی 5 سال گذشته را تغییر دهد و حجم تزریق نقدینگی و خرید اوارق قرضه را کاهش دهد، به نظر می رسد دوره ای جدید از سیاستهای پولی تحت رهبری خانم یلن آغاز شده است.
بانک مرکزی در خلال 5 سال گذشته حدود 8/3 تریلیون دلار به اقتصاد کشور تزریق نموده است و گرچه خانم یلن خود از معماران این سیاستها بوده است و کماکان سیاستهای آقای برنانکی را ادامه خواهد داد، اما او به عنوان اولین زن در سمت ریاست بانک مرکزی دارای تفکری اصلاح طلب و از معتقدان جدی روشهای اقتصادی کینز است و علاوه بر آنکه یک آکادمیسین تراز اول اقتصادی است، دارای 36 سال سابقه در بانک مرکزی و در بخش عوامل انسانی تاثیرگذار بر سطح بیکاری صاحب نظر می باشد. لذا انتظار می رود بتدریج این سیاستها به سمت و سوی تازه ای کشیده شوند. او در فرصتها و سخنرانی های مختلف در خلال 5 سال گذشته گفته است که رشد ضعیف اقتصادی و سطح بیکاری از نظر او فقط آماره اقتصادی نیستند و چیزی بیش از آماره هستند و نیازمند تحلیلهای عمیق تری می باشند.
بسیاری از صاحبنظران اقتصادی معتقدند که خانم یلن کسی است که علاقه زیادی به شفاف سازی و بیان ساده ایده ها در دنیای واقعی نشان می دهد و به مدلهای ریاضی پیچیده چندان تکیه نخواهد کرد. نگرش عملگرایانه و اعتقاد او به شفاف سازی ایده ها و برنامه ها در قالب الفاظ قابل فهم او الهام گرفته از استادش آقای دکتر "James Tobin" است.
"تابین[4] " شعارش این است که   "اولین اولویت اقتصاد رشد و ارتقاء زندگی مردم است."
و سخنان و ایده های خانم یلن نشان از نگرش و اعتقاد او به اصل "اقتصاد برای مردم" است. مطمئنا خانم یلن مادامیکه به تدریج و به آهستگی از میزان تزریق نقدینگی می کاهد، این نگرش و مردم سالاری دراقتصاد را دنبال خواهد نمود. کار بسیار مشکل خانم یلن آن است که می باید به نحوی سیاستهای پولی حمایتی و انبساطی که در تاریخ آمریکا بی سابقه بوده است را کاهش دهد که صدمه ای به رشد باثبات تدریجی بازار و اقتصاد وارد نشود. وظیفه اول و خطیر او پایین نگهداشتن نرخ تورم و سطح بیکاری است و به نظر نمی رسد تعارضی بین این دو وظیفه وجود داشته باشد.
یلن اظهار داشته است که چون نرخ تورم کمتر از 2% است، در کاهش خرید اوراق قرضه تعجیلی نخواهد داشت. خانم یلن در خصوص اصلاحات در مقررات شبکه بانکی کشور نیز بسیار حساس است و معتقد است که فدرال رزرو در گذشته می باید توجه بیشتری به مقررات بانکی می نمود.
برای انجام این کارها، خانم یلن می باید بتواند به یک اجماع عمومی در میان اعضای هیئت رئیسه بانک (مدیران مناطق دوازده گانه) که به طور روزافزونی دارای استقلال شده اند، دست پیدا کند. خوشبختانه خانم یلن به قول برخی صاحبنظران دارای مهارتهای یک مدیر عامل اجرایی نیز می باشد و او معروف به آن است که شنونده و سوال کننده بسیار خوبی است و از حضور آدمها و متخصصان در اطراف خود استقبال می کند و با آنها بحث نموده و نقطه نظرهای آنها را می شنود و نهایتا پس از شنیدن عقاید دیگر، تصمیم گیری می نماید.
در روز اول فوریه سال 2014 خانم یلن کار خود را به عنوان رئیس جدید بانک مرکزی آمریکا شروع می کند و با انبوهی از سوالات و تصمیمات روبرو خواهد بود.
آیا اقتصاد کشور هنوز در رکود بسر می برد یا خطر شتاب گرفتن و از کنترل خارج شدن آن وجود دارد؟ بانک در چه زمانی می باید میزان خرید اوراق خزانه بلند مدت و اوراق با پشتوانه مسکن را کاهش دهد؟ چه هنگامی می باید شروع به افزایش نرخ بهره ای نماید که از سال 2008 تاکنون در سطح صفر تا 25/0% نگهداشته شده است.
برای پاسخ به این سوالات سه خصیصه و یا دیدگاه ریاست جدید بانک مرکزی را باید به خاطر سپرد که نگرش کلی او را در سالهای پیش رو به نمایش می گذارد.
کنترل بهینه
یک نظریه ریاضی به نام تئوری "کنترل بهینه" وجود دارد که چگونگی به حداکثر رسانیدن اثرات یک فرایند عملیاتی که دارای محدودیت "هزینه و زمان" هستند را تشریح می کند و از این نظریه نیمه دوم قرن بیستم استفاده های زیادی در علوم و مهندسی شده است.
خانم یلن مکررا امکان استفاده از این تئوری دراقتصاد و افزایش و کاهش نرخ بهره را مطرح کرده است. در رویکرد کنترل بهینه، اقتصاددانان بانک از یک مدل اقتصاد کلان استفاده می نمایند و راهی ریاضی و ایده آل را برای تعیین نرخ بهره کوتاه مدت به منظور کنترل تورم و پایین آوردن نرخ بیکاری بدست می دهند. او در سخنرانی های خود مکررا به این رویکرد اشاره نموده و به نظر می رسد در سالهای آینده نرخ بهره کوتاه مدت به این روش محاسبه شود که رویکردی تازه در بانک مرکزی آمریکا خواهد بود.
اگر "یلن" بتواند این رویکرد بهینه را جاری نماید و بقیه اعضاء کمیته سیاست گذاری را با خود همراه سازد، نرخ بهره می تواند تا مدت زیادی نزدیک صفر باقی بماند. خانم یلن در یکی از سخنرانی های خود برای مدیران پولی در سال 2012، نموداری را عرضه نمود و گفت چنانچه از مدل کنترل بهینه استفاده شود، اقتصاد آمریکا و آینده آن شکل نمودار ارائه شده خواهد بود. این رویکرد بانک نرخ بهره را کماکان نزدیک به صفر تا مدت طولانی نگه می دارد که موجب می شود نرخ بیکاری با سرعت بیشتری کاهش یابد. تورم برای چند سالی کمی بیشتر از نرخ دودرصد تعیین شده خواهد بود، اما در مجموع این روش بسیار بهتر از روش مورد استفاده جاری می باشد. البته می توان گفت که این رویکرد به ترتیب فوق عالی است، اما یک مسئله در آن وجود دارد که خانم یلن به آن اشاره نموده است. روش کنترل بهینه فرض را بر آن می گیرد که اطلاعات بانک دقیق و پیش بینی های آن عاری از خطا است که این پیش فرضها چندان واقعی نیست و بهرحال داده های اولیه بعضا ناشی از تحلیلهای ذهنی است و می تواند موجب خطای محاسبه شود.
مدیریت قیمتهای متورم
نرخ بهره پایین، رشد اقتصادی را تسریع می کند، اما می تواند موجب متورم شدن قیمتها نیز شود، زیرا سرمایه گذاران با نرخ های پایین وام می گیرند و وجوه را در اوراق سهام، املاک و مستغلات و سایر دارایی ها سرمایه گذاری می کنند. آقای برنانکی و قبل از او آقای "گرین اسپان" معتقد هستند و اصرار کرده اند که متورم شدن قیمت ها را نمی توان از قبل شناسایی نمود و بهتر آن است که در مواجهه با متورم شدن قیمت دارایی ها از روشهای دیگری برای کاهش استفاده نمود و افزایش نرخ بهره الزاما بهترین روش برای کاهش قیمتها نیست و کاهش نرخ بهره منجر به متورم شدن برخی دارایی ها شده و به اقتصاد کشور نیز صدمه می زند. البته این نظریه و چهارچوب آن در جریان بحران مالی 2008 و هنگامیکه قیمت ملک و ساختمان متورم شده و از کنترل خارج شد، شدیدا زیر سوال رفته و اعتبار آن کاهش یافته است. آقای "گرین اسپان" با توجه به چنین نظریه ای در مقام مبارزه با افزایش قیمت املاک و مستغلات (بحران 2008) اقدام جدی برای افزایش نرخ بهره انجام نداد و کماکان نرخ پایین بهره ها توانست این قیمتها را هر چه بیشتر متورم و نهایتا از کنترل خارج کند. امروز نیز بانک مرکزی آمریکا با پدیده متورم شدن قیمتها روبروست، اما به نظر می رسد که مدیریت بانک مرکزی این بار کاملا مدیریت تورم را جدی می گیرد و نرخ بهره را به عنوان ابزاری جدی در پیشگیری از متورم شدن قیمتها بکار خواهد گرفت و تورم را مدیریت خواهد کرد.
اعتقادات اقتصادی
خانم ژانت یلن[5] یک طرفدار جدی مکتب کینز سنتی است که برخی از سیاستها و خط مشی های غیر معمول برنانکی را در جریان مبارزه با بحران حمایت نموده است. او یک دموکرات است که نظریاتش با کابینه اوباما هم جهت است و نقطه مشترک او با کابینه اوباما در آن است که هر دو اعتقاد دارند که مسئله بیکاری بسیار پراهمیت تر از تورم در کشور است. او معتقد است که باید با شدت زیادتری با مسئله بیکاری از طریق نگاهداشتن نرخ بهره در سطح صفر درصد برخورد شود.
خانم یلن معتقد است که مسئله اصلی اقتصادی کشور بیکاری است که می باید با نگهداشتن نرخ بهره در سطح صفر با آن مبارزه نمود و اذعان داشته است که حصول به این هدف ممکن است در کوتاه مدت قیمتها را متورم کند که به عقیده خانم یلن موقتی بوده و می توان آن را در مرحله دوم تحت کنترل آورد. در واقع این همان دیدگاهی است که در رویکرد "کنترل بهینه" مشاهده شده است.
خانم دکتر "ژانت یلن" از ابتدای فوریه 2014 وظیفه سنگین ریاست بانک مرکزی که پر قدرت ترین بانک جهان است را برعهده می گیرد. اکثر صاحبنظران و متخصصان حرفه ای و آکادمیک معتقدند که او بهترین کزینه برای احراز این پست بوده است و بسیاری او را از آقای برنانکی اصلح تر می دانند. در خلال 20 سال گذشته خانم یلن همیشه از مقامات و تصمیم گیرندگان بانک بوده است و طی 4 سال گذشته نفر دوم پس از آقای برنانکی بوده است و معمار اصلی بسیاری از برنامه های مبارزه با بحران بانک نیز طی چند سال گذشته او بوده است.
تفاوت عمده او با آقای برنانکی در عملگرایی و قدرت ارتباطات اوست که علاوه بر صلاحیتهای بسیار بالای علمی، در بخش عملی و حرفه ای بسیار کارآمد است و بطور کلی نظر صاحبنظران آمریکایی و بلکه جهانی نسبت به این انتصاب نظری بسیار مثبت دارند.
بانک مرکزی سالهای حساسی را در پیش رو دارد و به نظر می رسد که خانم یلن برای چنین روزهایی آماده شده است. خروج از استراتژی کارگشایی و تزریق پول به اقتصاد کشور ظرف 5 سال گذشته کاری بس دشوار است که می تواند اقتصاد و بهبود کشور را دچار رکودی دوباره نماید و یا آنرا احیای کامل کند.
بطور کلی نظر حرفه ای ها و اقتصاد دانان جهانی در خصوص صلاحیت ها و توانمندی های خانم "ژانت یلن" بسیار خوب است.

تاریخ مقاله:       2/11/92                                 محمود گنابادی
                                                                                                            Ph. D.  ,  F.C.S.I



[1].George Akerlof
[2]. James Tobin
[3] . Joseph Stiglitz
[4]. James Tobin
[5]. Janet Yellen